nasiona marihuany

Płeć u roślin

Wyszukiwarka Forumowa:
S

sub

Guest
Tematy powiązane:

Hirata: badania nad dziedziczeniem płci konopi : - łącznie z potomkami różnego rodzaju hermafrodytów: [ czemu link jako pierwszy: patrz końcówki obydwu tekstów :] ]
http://www.forum.haszysz.com/sex-konopie-szalone-lata-20-xx-t18368.html

różne ciekawe blisko związane:
http://www.forum.haszysz.com/sexual-differentiation-higer-plants-t17948.html

wpływ tlenku węgla na płeć cannabis:
http://www.forum.haszysz.com/wplyw-tlenku-wegla-na-plec-konopi-t17967.html

wpływ etylenu na płeć Cannabis:
http://www.forum.haszysz.com/potencjalna-metoda-maskulizacji-nasion-t16272.html

hermienie chlorkiem kobaltu:
http://www.forum.haszysz.com/feminizacja-chlorkiem-kobaltu-t16203.html

Induction of Fertile Male Flowers in Genetically Female Cannabis sativa Plants by Silver Nitrate and Silver Thiosulphate Anionic Complex - STS i azotan srebra:
http://www.forum.haszysz.com/induction-fertile-male-flowers-genetically-female-t21105.html

Ga3 i reszta:
http://www.forum.haszysz.com/induction-male-flowers-female-plants-cannabis-t22260.html

I coś w dziale: przetłumaczone:
http://www.forum.haszysz.com/prawda-feminizowanych-nasionach-truth-feminized-seeds-t24030.html

jest więcej... w tym dziale także.

Fragmenty : Edmund Malinowski : Genetyka : PWN 1978

Płeć u roślin



a.Rośliny jednopienne i dwupienne

W świecie zwierząt płcie są przeważnie rozdzielone^ tzn. w przeważającej liczbie gatunków występują osobniki męskie i osobniki żeńskie, czyli samce i samice. Gatunki które by obejmowały osobniki dwupłciowe (hermafrody tyczne) należą wśród zwierząt do wyjątków.

Inną natomiast tendencję rozwojową obserwujemy w świecie roślin. Zachodzą tu stosunki wprost przeciwne tamtym. Zaledwie 3°/o gatunków roślin na kuli ziemskiej ma płci rozdzielone. Pozostałe gatunki (których jest 97%) mają kwiaty bądź dwupłciowe -(takich gatunków jest 90°/o), bądź kwiaty męskie i żeńskie występują na jednej roślinie (takich gatunków jest 7%). Rośliny o kwiatach dwupłciowych nazywamy hermafrody tycznymi, a rośliny u których kwiaty męskie i kwiaty żeńskie znajdują się na jednym osobniku, na jednym jak gdyby pniu, nazywamy jednopiennymi. Rośliny tych dwóch kategorii nazywamy. obupłciowymi.

Gatunków hermafrodytycznych i jednopiennych razem wziętych jest w świecie roślin olbrzymia większość. Pozostałe nieliczne gatunki-roślin są rozdzielnopłciowe; nazywamy je dwupiennymi, gdyż każda z dwóch płci występuje na innym osobniku, na innym pniu. Występowanie tych wyjątkowych niejako dla świata roślin gatunków świadczy o tym, że istnieją możliwości ich powstawania. Jednak rzadko dwupienność ustala się wśród roślin. Takie utrwalenie się bowiem dwupienności zależy od tego czy w warunkach bytowania roślin lepiej służy ona sprawie rozmnażania się gatunków niż obupłciowość, czy więc ma ona szanse utrzymania się w walce o byt z gatunkami obupłciowymi.

Sens dwupienności (zwanej także rozdzielnopłciowością) leży w zapewnieniu zapylenia obcym pyłkiem i niedopuszczenia do samozapłodnienia. Rośliny zapylane obcym pyłkiem dają bujniejsze i zdrowsze potomstwo niż zapylane własnym pyłkiem. Jest to zjawisko powszechne. Znamy liczne tego przykłady. Łączenie, np. różnych osobników kukurydzy, u której na jednej roślinie występują kwiaty męskie i żeńskie, daje bujniejsze potomstwo, niż zapylanie kwiatów żeńskich danego osobnika pyłkiem kwiatów męskich tego samego osobnika. Innym słowem, krzyżowanie różnych osobników danego gatunku daje w wyniku żywotniejsze potomstwo niż samozapylanie tych osobników.

Podobnie też w świecie zwierząt łączenie osobników z różnych rodzin lub rodów daje lepsze wyniki, jeżeli chodzi o żywotność potomstwa, niż łączenie osobników w pokrewieństwie. W dzikiej przyrodzie przeważnie ma miejsce takie właśnie krzyżowe łączenie zwierząt. Jest to możliwe dlatego, że zwierzęta swobodnie poruszają się i mogą łączyć się w pary w dowolnych kombinacjach. Krzyżowe zapłodnienie gwarantowane jest u zwierząt przez rozdzielnopłciowość, co jest odpowiednikiem dwupienności u roślin.

Rośliny są nieruchome i aby uczynić zadość zasadzie krzyżowania się obcych sobie, niespokrewnionych osobników, muszą korzystać z pośrednictwa wiatru lub owadów, które przenoszą pyłek kwiatowy z rośliny na roślinę. Wynikiem tej nieruchomości jest tendencja ewoluowania roślin w kierunku obupłciowości. W obrębie systemu obupłciowości rośliny wytworzyły jednak takie mechanizmy płciowe, które podobnie jak dwupienność gwarantują krzyżowe zapylenie, a utrudniają lub uniemożliwiają samozapylenie. Do takich mechanizmów należy budowa kwiatów utrudniająca samozapylenie, a ułatwiająca krzyżowanie między osobnikami za pośrednictwem owadów, które przenoszą pyłek z rośliny na roślinę. Innym mechanizmem uniemożliwiającym samozapylenie jest tzw. samo- bezpłodność, czyli niezgodność fizjologiczna pyłku i znamienia w jednym kwiecie lub między kwiatami jednego osobnika. Ta niezgodność sprawia, że w obrębie jednego osobnika zapylenie (a więc i zapłodnienie) nie może zachodzić, natomiast może ono się odbywać między różnymi osobnikami jednego gatunku.

Jak wytłumaczyć jednak z punktu widzenia praw ewolucji powstanie tych nielicznych stosunkowo przykładów dwupienności u roślin? Dwupienność może być utrwalona w tych przypadkach kiedy rośliny żeńskie wydają przeszło dwukrotnie więcej nasion niż wyjściowe formy hermafrodytyczne. Tylko wtedy mogą być z nadwyżką rekompensowane straty wynikłe z nieproduktywności roślin męskich, przez co populacje dwupienne mogą w naturze skutecznie konkurować i hermafrodytyczny mi.

B. Kubicki wypowiada pogląd, że zjawisko dwupienności u roślin wiąże się z przystosowaniem kwiatów do zapylania za pośrednictwem wiatru. Rośliny dwupienne są przeważnie wiatropylne. Przykładem mogą być: chmiel, konopie, pokrzywy, szpinak itd. Wiatropylność jest mechanizmem prostym, który prawdopodobnie szybciej może być realizowany w rozwoju filogenetycznym, niż przystosowanie kwiatów do zapylania przez określone typy owadów. Być może również, że mechanizm ten jest skuteczniejszy w przypadku roślin dwupiennych, sprzyja on bowiem lepszemu zapyleniu roślin żeńskich i zastępuje niejako możność swobodnego poruszania się zwierząt.

Przy omawianiu lokalizacji genów w chromosomach zwierząt poznaliśmy tzw. chromosomy płciowe, które oznaczaliśmy literami Xi Y. Stwierdziliśmy, że geny warunkujące płeć, np. u Drosophila, ulokowane są w chromosomie X, który współdziała z genami ulokowanymi w autosomach, podczas gdy chromosom Y nie zawiera genów warunkujących płeć. U większości zwierząt stwierdzono istnienie chromosomów płci różniących się rozmiarami a często i kształtami. W świecie roślin natomiast zdecydowana większość gatunków dwupiennych nie wykazuje zróżnicowania morfologicznego chromosomów płciowych. Z tego wynika, że może istnieć dwupienność pomimo, że chromosomy płciowe nie wyodrębniają się swymi rozmiarami czy też kształtami. Wówczas chromosomy te różnią się tylko genami od innych chromosomów danego garnituru. Jako przykład możemy przytoczyć rodzinę dyniowatych (Cucurbitaceae), która obejmuje liczne gatunki dwupienne nie różniące się kształtami czy rozmiarami chromosomów płciowych.

Znane są jednak w świecie roślin również gatunki dwupienne o zróżnicowanych morfologicznie chromosomach płci. Chromosomy takie występują np. w obrębie rodzajów Melandrium, Rumex itd.

Omówimy bliżej zjawiska dziedziczenia płci u przestępu dwupiennego (Bryonia dioica), u ogórków (Cucumis sativus) i u bnieca (Melandrium). Bryonia dioica i ogórki, oba rodzaje należące do rodziny dyniowatych nie mają wyodrębnionych morfologicznie chromosomów płci, a Melandrium ma wyraźnie zróżnicowane chromosomy X i Y.

b.Dziedziczenie płci u Bryonia dioica

C. Correns był pierwszym, który zastosował metodę Mendla do badań nad dziedziczeniem płci u roślin. Jego badania dotyczyły przestępu dwupiennego (Bryonia dioica). B. dioica jest gatunkiem rozdzielno- płciowym. Kwiaty żeńskie występują na innych osobnikach niż męskie, dlatego nazywamy ten gatunek dwupiennym. Po skrzyżowaniu osobników żeńskich z męskimi otrzymał Correns w pierwszym pokoleniu mieszańców rośliny żeńskie i rośliny męskie w stosunku 1:1. Taki stosunek otrzymuje się po skrzyżowaniu homozygoty z heterozygotą. Z tego wynika, że jedna z płci u B. dioica jest heterozygotyczna. Zachodzi pytanie która?

Chcąc stwierdzić, która z płci u Bryonia dioica jest homozygotyczna Correns krzyżował ten dwupienny gatunek z gatunkiem jednopiennym B. alba, u którego kwiaty żeńskie i męskie znajdują się na jednym osobniku. Po zapyleniu osobników żeńskich B. dioica pyłkiem jednopien- nego gatunku B. alba otrzymał on potomstwo składające się wyłącznie z osobników żeńskich. Doświadczenie to wskazuje że dwupienność jest cechą panującą w stosunku do jednopienności. Następnie, wystąpienie samych tylko osobników żeńskich w potomstwie wskazuje, że wszystkie kwiaty żeńskie B. dioica zawierały gen żeńskości i że były w stosunku do tego genu homozygotyczne.

Krzyżówka przeciwna daje inne wyniki. Po zapyleniu kwiatów żeńskich jednopiennego (a więc obupłciowego) gatunku B. alba pyłkiem osobników męskich B. dioica otrzymał Correns potomstwo składające się w 50% z osobników męskich i w 50% z osobników żeńskich. Tutaj znowu dwupienność jest cechą panującą. Ale z doświadczenia tego wynika, że B. dioica wytwarza w równej liczbie dwa typy ziaren pyłku, z których jedne zawierają gen męskości, a drugie go nie zawierają. Rośliny męskie B. dioica są więc heterozygotami w stosunku do genu płci. Innymi słowy, rośliny żeńskie gatunku dwupiennego wytwarzają gamety jednej kategorii, jeśli chodzi o determinację płci, natomiast rośliny męskie tego gatunku wytwarzają gamety dwóch kategorii. Zachodzi tu zjawisko podobne do tego jakie poznaliśmy u Drosophila.

c. Geny warunkujące płeć u ogórków

U ogórków (Cucumis sativus) występują kwiaty trzech kategorii, mianowicie: 1) żeńskie (rys. 242), 2) męskie (rys. 243) i 3) hermafrodytyczne (rys. 244). Kwiaty hermafrodytyczne mają zarówno męskie, jak i żeńskie organy rozrodcze.

Najbardziej rozpowszechnione u ogórków są dwa typy, mianowicie typ jednopienny, tj. taki, który ma kwiaty męskie i żeńskie na jednej roślinie (rys. 245, A) i typ żeński, który ma tylko kwiaty żeńskie (rys. 245, C). Typ jednopienny zawiera geny ff a typ żeński geny FF. Geny f i F są allelami. Po skrzyżowaniu tych dwóch typów otrzymujemy mieszańca F1 o składzie genetycznym Ff, który ma dużą przewagę kwiatów żeńskich tylko niewiele kwiatów męskich u nasady głównego pędu (rys. 245, B). Różnica w działaniu tych dwóch genów polega na tym, że gen F wpływa na tworzenie się większej ilości substancji auksynopodobnych niż gen f, skutkiem czego na jednej roślinie powstają tylko kwiaty żeńskie (rys 245, C). W obecności genu f, który wytwarza mniej substancji auksyno. podobnych, na jednej roślinie występują zarówno kwiaty męskie jak i żeńskie (rys. 245, A). Wszystko wskazuje na to, że gen F powstał skutek mutacji z genu f i że to było przyczyną pojawienia się roślin żeńskich. Ogórki o kwiatach tylko męskich nie są dotąd znane. Należy się jednak spodziewać, że taka mutacja kiedyś się pojawi.

17.gif


Znane są natomiast ogórki, które bądź wytwarzają mniejszą lub większą liczbę kwiatów hermafrodytycznych obok kwiatów czysto męskich, bądź też wytwarzają prawie wyłącznie kwiaty hermafrodytyczne. Następuje to w wyniku obecności genów mm. Wszystkie trzy typy ogórków, ij przedstawione na rys. 245, A, B, C, zawierają oprócz genów f lub F w pojedynczej lub podwójnej liczbie jeszcze geny MM. Jeżeli zamiast genów MM znajdą się w roślinach geny mm, to zamiast kwiatów żeńskich pojawiają się kwiaty hermafrodytyczne i równocześnie zwiększa się nieco liczba kwiatów męskich kosztem kwiatów obupłciowych. Stosunki te przedstawia rys. 246, A, B, C. Porównanie obu rysunków, tj. rys. 245, A, B, C i rys. 246, A, B, C pozwala zorientować się w roli genów F i f oraz Mim. Współdziałaniem tych genów wyjaśniamy różnice między trzema typami płci u ogórków, mianowicie typem jednopiennym, żeńskim i hermafrodytycznym.

18.gif



d. Chromosomy płciowe u Melandrium

Mechanizm dziedziczenia płci u Melandrium jest tego samego typu co u Drosophila. Występują tu chromosomy płciowe X i Y, przy czym osobniki żeńskie zawierają chromosomy XX, a męskie XY. Poza tym zarówno osobniki żeńskie jak i męskie mają po 22 autosomy. Chromosomy płciowe X i Y są większe od autosomów, przy czym chromosom Y jest półtora raza większy od X.

Interesujące są studia H. E. Warmke'go i M. Westergaarda dotyczące funkcji różnych odcinków chromosomu Y u Melandrium.

19.gif


Funkcje te można było określić dzięki często zachodzącym u Melandrium przypadkom fragmentacji chromosomu Y. Wtedy pojawiają się rośliny, które mogą zawierać nie cały chromosom Y, lecz jego część. Zależnie od tego, który odcinek chromosomu Y znajduje się w danej roślinie występuje taka lub inna płeć. Otóż Warmke i Westergaard stwierdził co następuje:

Gdy chromosom Y utraci odcinek I (rys. 247), to rośliny zawierające taki chromosom nie są męskie, lecz hermafrodytyczne, a więc mają normalne kwiaty dwupłciowe. Z tego wynika, że funkcja odcinka I chromosomu Y polega na tłumieniu rozwoju żeńskich organów płciowych (wskutek czego rozwijają się tylko męskie organy płciowe).

2) Jeżeli chromosom Y utraci odcinek III (rys. 247), to rośliny zawierające taki chromosom mają bezpłodny pyłek. W pączkach kwiatowych komórki macierzyste pyłku są normalne i zachodzą normalne podziały redukcyjne (mejoza), lecz potem następuje degeneracja komórek i ostatecznie pyłek jest nieżywotny, czyli sterylny. Z tego wynika, że odcinek III chromosu Y zawiera gen lub geny warunkujące ostatnie stadium rozwoju pylników.

3) Gdy brak w roślinie całego chromosomu Y, a zamiast niego występuje drugi chromosom X, czyli roślina jest XX, to roślina taka jest żeńska. Z tego wynika, że środkowy odcinek chromosomu Y, oznaczony na rys. 247 jako odcinek II, zawiera gen lub geny warunkujące pierwsze stadia formowania się pylników.

Opierając się na analizie funkcji jakie odgrywają poszczególne odcinki chromosomu Y w determinacji płci Westergaard wypowiada pogląd, że dwupienność u roślin może powstać na skutek mutacji dwóch ściśle ze sobą sprzężonych. genów, mianowicie genu M warunkującego dwupłciowość i genu i, który oznacza nieobecność genu tłumiącego żeńskość (tj. nieobecność genu T). Wtedy kombinacja genów MmTt byłaby charakterystyczna dla roślin męskich, a kombinacja mmtt — dla roślin żeńskich. Wyjściowa roślina hermafrodytyczna miałaby, zgodnie z tą interpretacją, skład genetyczny MMtt. Funkcje omawianych tu czterech genów były następujące: T — gen tłumiący rozwój organów żeńskich (rośliny mogą być tylko męskie i nie mogą być ani żeńskie, ani hermafrodytyczne), t — brak genu tłumiącego płeć żeńską (rośliny mogą być żeńskie albo dwupłciowe), M — gen warunkujący dwupłciowość kwiatów przy obecności genu t (bo w obecności genu T tłumione są organy płci żeńskiej), m — brak genu dwupłciowości (rośliny są żeńskie przy obecności genu t, tj. gdy nie działa gen T).

Załączony rys. 248 przedstawia koncepcję Westergaarda co do powstawania dwupienności z form obupłciowych.

20.gif



C. Zagadnienie tendencji przeciwstawnych w rozwoju pici u roślin i zwierząt w świetle badań nad poliploidami

Zarówno u poszczególnych osobników roślinnych jak i zwierzęcych istnieją czynniki warunkujące potencjalną możliwość rozwoju organów obu płci. Zależy od ustalonej dziedzicznie w danym organizmie równowagi pomiędzy przeciwstawnymi tendencjami, która z tych możliwości zostanie zrealizowana. Przy przewadze czynników męskich różnicuje się płeć męska i odwrotnie, przy przewadze czynników żeńskich różnicuje się płeć żeńska.

Ustalanie się określonej przewagi czynników jednej płci w stosunku do czynników drugiej płci może zachodzić wskutek różnej siły działania samych czynników lub wskutek różnej liczby tych czynników. Obie możliwości są przejawem tej samej zasady ilościowego działania mechanizmu determinacji płci i obie mogą występować jednocześnie.

U Lymantria dispar zarówno wśród czynników męskich jak i żeńskich występuje zmienność w sile ich działania. Określona płeć różnicuje się tutaj dzięki ustalonej przewadze odpowiednich czynników, głównie dzięki różnej sile ich działania. Tak np. osobniki żeńskie różnicują się w tych przypadkach, gdy słabe czynniki męskie tłumione są przez silne czynniki żeńskie i odwrotnie. Przy braku odpowiedniej przewagi czynników jednej z płci rozwijają się osobniki interseksualne.

U Drosophila melanogaster przewaga czynników określonej płci ustala się w związku z liczbą współdziałających ze sobą czynników żeńskich ulokowanych w chromosomie X i czynników męskich ulokowanych w autosomach. U osobników z jednym chromosomem X (autosomy + XY) różnicuje się płeć męska, ponieważ czynniki męskie w autosomach przeważają nad jedną dawką czynników żeńskich w chromosomie X. U osobników z dwoma chromosomami X (autosomy + XX) różnicuje się płeć żeńska, ponieważ w tym przypadku dwie dawki czynników żeńskich w chromosomach X przeważają nad czynnikami męskimi w autosomach. Przy braku odpowiedniej przewagi czynników jednej płci, np. u triploidów, u których mamy 9 autosomów (zamiast 6) i 3 chromosomy płci, mianowicie XXY, powstają bezpłodne osobniki interseksualne. Rysunek 249 przedstawia obrazowo (za pomocą wagi) przeważanie czynników męskich, względnie żeńskich, u Drosophila melanogaster w zależności od ich liczby. Litera A oznacza jeden genom autosomów. Roślinę diploidalną oznaczamy 2 A lub AA, triploidalną 3 A lub AAA itd.
Poliploidy u roślin rozdzielnopłciowych, które w przeciwieństwie do poliploidów u zwierząt są płodne, dostarczają wiele informacji na temat charakteru działania genów płci.

U autotetraploidalnych ogórków występuje płeć różnych genotypów: ffff, Ffff, FFff, FFFf i FFFF, różniących się liczbą kwiatów żeńskich względnie męskich na roślinach. Rysunek 250 przedstawia te różnice w sposób poglądowy.

21.gif


Działanie genów f i F poznaliśmy już poprzednio. Są to allele. Geny ff warunkują typ jednopienny, a FF — typ żeński. Zarówno F jak i j warunkują powstawanie substancji hormonalnych wpływających na rozwój kwiatów żeńskich. Różnią się one jednak siłą działania przejawiającą się w tempie i ilości produkowanej substancji. Gen f warunkuje tworzenie się małej ilości tej substancji, a co zatem idzie i małej liczby kwiatów żeńskich na roślinie. Gen F natomiast warunkuje tworzenie się dużej ilości substancji hormonalnej warunkującej tworzenie się dużej liczby kwiatów żeńskich. W związku z tym rośliny o genotypie ffff wytwarzają mało kwiatów żeńskich i dużo męskich, a rośliny o genotypach FFFF i FFFf wytwarzają wyłącznie kwiaty żeńskie. Rośliny o składzie genetycznym FFff oraz Ffff mają charakter pośredni, lecz zaznacza się między tymi dwoma genotypami różnica w efekcie między dawką pojedynczą i podwójną genu F. Z danych tych, opracowanych przez B. Kubickiego, wynika że ustalanie się określonej równowagi między przeciwnymi tendencjami w rozwoju płci u ogórków może zachodzić na drodze zmiany siły działania, względnie liczby czynników jednej tylko płci (w tym przypadku płci żeńskiej).

Różnicowanie się płci w zależności od różnych kombinacji chromosomów płci i autosomów, a więc w zależności od różnic ilościowych w potencji czynników każdej z płci, można obserwować u sztucznych poliploidów u Melandrium (tabela 30). Z danych tej tabeli wynika, że płeć u Melandrium zależy od obecności lub nieobecności chromosomu Y. Gdy nieobecny jest chromosom Y, to różnicuje się płeć żeńska, a gdy jest on obecny — powstaje płeć męska. W chromosomie Y zlokalizowane są silne determinanty płci męskiej, które w pojedynczej dawce tłumią działanie genów żeńskich nawet przy obecności trzech chromosomów X, lecz przy obecności czterech chromosomów X przewaga ta maleje do tego stopnia, że na roślinach mogą się tworzyć kwiaty dwupłciowe (tabela 30).

Tego rodzaju mechanizm determinacji, który zresztą występuje u ogromnej większości dwupiennych gatunków roślin, ma duże znaczenie, jeśli chodzi o utrwalenie się dwupienności u tetraploidów. Fakt, że osobniki o składzie 4 A + XXXY są męskie, stwarza możliwość utrwalenia się dwupiennych populacji, składających się w połowie z roślin żeńskich o składzie 4 A + XXXX i w połowie z roślin męskich o składzie 4 A + XXXY. Rośliny męskie XXXY wytwarzają bowiem w równej liczbie dwojakiego rodzaju gamety, mianowicie: 1) determinujące żeńskość XX i 2) determinujące męskość XY.

Mechanizm determinacji płci u Melandrium działa w podwójny sposób. Z jednej strony silny czynnik tłumiący (tzw. supresor), ulokowany w chromosomie Y, tłumi działanie czynników żeńskich w chromosach X i w autosomach, z drugiej zaś strony czynniki żeńskie mogą kumulować swoje działanie i przy odpowiedniej ich liczbie, np. przy czterech chromosomach X, mogą równoważyć silne działanie jednego chromosomu Y (tabela 30).

22.gif


U Drosophila, u której osobniki o składzie 4 A + XXXY są interseksualne i sterylne, utrwalenie się rozdzielnopłciowości na poziomie tetraploidalnym jest niemożliwe. Jest więc rzeczą wysoce prawdopodobną, że rzadkie występowanie poliploidów wśród zwierząt rozdzielno- płciowych jest — między innymi — także związane z naturą mechanizmu determinacji płci. Poliploidalne formy zwierząt są zazwyczaj sterylne.

Dotychczas nieznana jest natura wzajemnego hamowania czynników przeciwstawnych płci. Wyjaśnienie tych zjawisk pozwoliłoby na właściwe zrozumienie zagadnienia determinacji i różnicowania się płci w ogóle.
 
Ostatnia edycja:



Z kodem HASZYSZ dostajesz 20% zniżki w sklepie Growbox.pl na wszystko!

nasiona marihuany
Góra Dół