Etymologia Dlaczego zwierzęta się hoduje (czy jest to związane z chodzeniem)? Rośliny zaś są uprawiane. Interesuje mnie pochodzenie tych słów (hodowla i uprawa).
W
Praktycznym słowniku współczesnej polszczyzny pod redakcją H. Zgółkowej znajdujemy następujący opis znaczeń interesujących nas tu słów
hodować i
uprawiać: „hodować (tom 13) – 1) ‘w odniesieniu do roślin i zwierząt: prowadzić (profesjonalnie lub hobbystycznie) zabiegi mające na celu zapewnienie odpowiedniego wzrostu’; 2) ‘uzyskiwać nową rasę zwierząt lub odmianę roślin poprzez właściwy do-bór, odpowiednią selekcję i pielęgnację’; 3) przenośnie ‘w odniesieniu do uczuć: podsy-cać w sobie; pozwalać się rozwijać i utrwalać’; natomiast czasownik „uprawiać” (tom 44) – znaczy tyle, co: 1) ‘wykonywać różne zabiegi (np. oranie, nawożenie) mające na celu przygotowanie gleby do zasiewu’; 2) ‘pielęgnować rośliny, dbać o ich wzrost i rozwój aż do czasu zbiorów’; 3) ‘zajmować się czymś, poświęcać się czemuś, wykony-wać coś’. Z powyżej przedstawionej słownikowej prezentacji znaczeń leksemów
wynika jednoznacznie, iż we współczesnej polszczyźnie mówiąc o czynności hodowania, możemy mieć na myśli zarówno hodowanie zwierząt, jak i roślin (por. hodowla krów, ale też hodowla tulipanów), co w przypadku
uprawiania jest wyklu-czone – to słowo bowiem odnosi się tylko do roślin. Leksem
hodować w znacze-niu ‘pielęgnować, chować, wychowywać’ poświadczają teksty polskie od XVI stulecia. Wcześniej – często w formie
godować – wyraz ów wskazywał na czynność uczto-wania, biesiadowania, zwłaszcza podczas uroczystości weselnej czy w czasie świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku. Znamy także znaczenie ‘czcić, otaczać kultem religijnym’. W brzmieniu
hodować słowo jest zapożyczeniem z języka staro-ukraińskiego. Natomiast czasownik
uprawiać / uprawić pozostaje w ścisłym związku z wyrazami
prawo, prawy. W dobie staropolskiej – do XV wieku włącz-nie –
uprawa to nic innego, jak ‘układ, umowa, porozumienie’,
uprawa ziem-ska zaś to „umowa między panem a chłopem przyjmującym rolę do uprawy”. Cza-sownik
uprawić z kolei oznaczał przede wszystkim: 1) ‘wyrównać, ugładzić’; 2) ‘uzdatnić do dalszego użytku, obrobić’’. Wyraz ów pochodzi od prasłowiańskiego
*praviti (‘prawić’) – ‘czynić prostym, prostować, naprostowywać; czynić spraw-nym, właściwym, odpowiednim, stosownym’. Dał on podstawę dla licznej grupy cza-sowników:
na-prawić, od-prawić, o-prawić, po-prawić, prze-prawić, przy-prawić, s-prawić, u-prawić, wy-prawić, w-prawić czy za-prawić.
zrodlo:
http://poradniajezykowa.us.edu.pl/baza_archiwum.php?POZYCJA=20&AKCJA=&TEMAT=Etymologia&NZP=&WYRAZ=